84 Hoofdstuk 3 Groep-Particularisme niet rationeel Van groep-particularisme spreek ik als een groep het (onvermijdelijke) commitment aan rationele overeenstemming alleen van toepassing beschouwt met andere leden van dezelfde leefwereld, ofwel mensen met wie een identiteit wordt gedeeld. Ik zal betogen dat deze positie niet rationeel te rechtvaardigen is. Hiertoe onderscheid ik de volgende argumentatiestappen: • Stap 1: Het commitment aan rationele overeenstemming impliceert een intersubjectieve interpretatie van rationaliteit; • Stap 2: Het weigeren van rationele overeenstemming met een andere groep op ieder onderwerp betekent dat de ander de erkenning onthouden wordt van een rationeel mens te zijn; • Stap 3: Gezien de intersubjectiviteit van rationaliteit betekent het niet erkennen van een ander rationeel mens als rationeel mens een ondermijning van de eigen rationaliteit. Ik zal deze argumentatiestappen nu toelichten. Stap 1: Het commitment aan rationele overeenstemming vereist dat een partij geïnteresseerd is in het perspectief en de belangen van een ander. Gecommitteerd zijn aan rationele overeenstemming impliceert dat iemand bij meningsverschillen gecommitteerd is aan de regels voor argumentatie zo goed mogelijk in de praktijk te brengen. Niet alleen voor zichzelf, maar ook voor anderen, want alleen dán kan er sprake zijn van niet zomaar een overeenstemming, maar van een rationele overeenstemming. Dit geldt wederzijds voor twee partijen die beide gecommitteerd zijn aan rationele overeenstemming. Het bereiken van rationele overeenstemming is een coöperatief project. Zo lang als een ander niet overtuigd is van iemands bewering of norm-voorstel, zijn beide vanwege ieders eigen rationaliteit gecommitteerd om het discours te vervolgen totdat beide discours-partners gelijktijdig en samen tot een gedeeld inzicht komen. Wat rationeel is, is intersubjectief bepaald (Rehg 1994, 70). Het is niet mogelijk om individueel te bepalen wat een rationeel geldige bewering of norm is, dat kan alleen intersubjectief. Stap 2: Indien er sprake is van een moreel conflict tussen groepen met deels verschillende sociaal-culturele levenswerelden (of identiteiten), zoals in het geval van Zwarte Piet, dan impliceert de intersubjectiviteit van rationaliteit dat de afwijkende visie van een ander tenminste een reflectieve houding teweegbrengt, die uitgedrukt kan worden door de innerlijke vraag ‘klopt het echt wat ik denk?’. Als de afwijkende visie van een ander op ieder onderwerp gewoonweg genegeerd wordt, dan wordt die ander ontkend als rationeel mens die mogelijk iets relevants in te brengen heeft.107 107 Als de traditionalisten bijvoorbeeld de visie van activisten op elk onderwerp zouden negeren, dan onthouden ze de activisten wat Rehg noemt ‘rational human solidarity’ (Rehg 1994, 171).
RkJQdWJsaXNoZXIy MjY0ODMw