47 Hoofdstuk 2 Privatiseren van identiteitsverschillen: Politiek Liberalisme Een strategie om met identiteitsverschillen om te gaan is door onderscheid te maken tussen een publieke en een privésfeer. In de privé-sfeer is iedereen vrij om te leven naar particuliere waarden, maar de publieke sfeer wordt georganiseerd op basis van redenen die partijen met elkaar delen. Een invloedrijke uitwerking van deze gedachte is te vinden in John Rawls’ Politiek Liberalisme, waarin de redenen die partijen delen gelden als ‘publieke redenen’. In paragraaf 2.1 reconstrueer ik de hoofdlijnen van Rawls’ denken over rechtvaardigheid en publieke redenen. Vervolgens zal ik paragraaf 2.2 onderzoeken of en hoe deze theorie in staat is een stabiele en rechtvaardige oplossing van IRMC’s te onderscheiden. Ik zal laten zien dat de theorie hier niet in slaagt omdat de theorie ongerechtvaardigde aannames doet waardoor bepaalde identiteiten op voorhand uitgesloten of achtergesteld worden. In paragraaf 2.3 onderzoek ik of de tekortkomingen gerepareerd kunnen worden binnen de uitgangspunten van Politiek Liberalisme. Mijn conclusie zal zijn dat de vereiste verbetering inhoudt dat identiteitsverschillen zelf betrokken worden in het proces van oplossen, en dat Politiek Liberalisme die ruimte niet biedt. 2.1 Rawls’ Politiek Liberalisme en publieke redenen In oorsprong is het liberalisme ontwikkeld als alternatief voor traditionele, meestal religieuze, morele denkkaders. In het liberalisme is er ruimte voor een diversiteit in denkbeelden over het goede leven en staat de waarde van autonomie centraal. Sommige liberale theorieën zien autonoom leven als de juiste manier van leven. Zulke theorieën worden aangeduid als ‘perfectionistisch’ (Rawls 1993, 6; Nussbaum 2011a, 5). Voor veel mensen zijn andere waarden dan autonomie belangrijk en zij geloven dat hún denkbeeld het juiste is. Perfectionistisch liberalisme biedt weliswaar ruimte aan verschillende denkbeelden van het goede leven, maar wel binnen de centrale waarde van autonomie. Ten aanzien van groepen die dat uitgangspunt niet delen impliceert perfectionistisch liberalisme daarom een onderdrukking van zelfexpressie (‘expressive subordination’) (Nussbaum 2011a, 34) . Politiek Liberalisme is ontwikkeld als alternatief voor perfectionistisch liberalisme (Rostboll 2011, 344). Het is gericht op de vraag hoe mensen met verschillende concepties van het goede, en daarmee geassocieerde identiteiten,37 een stabiele en rechtvaardige samenleving kunnen delen zonder een bepaalde waarde te veronderstellen. Dit komt goed tot uitdrukking in hoe Rawls de vraag formuleert die hij in zijn boek Political Liberalism beoogt te beantwoorden: 37 In paragraaf 1.1.2 heb ik de relatie tussen identiteit en een conceptie van het goede toegelicht. 2
RkJQdWJsaXNoZXIy MjY0ODMw