29 Hardnekkige conflicten oplossen In scenario a is het oorspronkelijke conflict niet opgelost. Partijen pretendeerden het oplossingsvoorstel te accepteren, maar hebben dat niet echt gedaan. Wellicht waren ze moe van jarenlange confrontaties, en wilden ze een adempauze om daarna de draad van het conflict weer op te pakken. In scenario b leiden gebeurtenissen tot een heropleving van het oorspronkelijke conflict ondanks het feit dat beide partijen wel gemotiveerd waren voor het oplossingsvoorstel. Dit kan gebeuren als het oplossingsvoorstel niet compleet was. Er kan dan een situatie ontstaan die niet door het oplossingsvoorstel was voorzien. In het oplossingsvoorstel over Zwarte Piet zijn bijvoorbeeld geen afspraken opgenomen over voorlichting op scholen. Een incident op een school kan er dan voor zorgen dat het conflict weer oplaait. Zo’n incident kan dan benut worden om het oplossingsvoorstel te completeren. In de praktijk kunnen complexe conflicten zoveel aspecten hebben dat wellicht meerdere malen scenario b optreedt en het oplossingsvoorstel wordt verbeterd, totdat het conflict niet meer oplaait. Scenario b kan dus een tussenstap zijn, op weg naar een definitieve oplossing. In scenario c is het oorspronkelijke conflict wel opgelost, maar dient zich een nieuw conflict aan. De vraag kan gesteld worden of discriminatie op de arbeidsmarkt en de Zwarte Pietendiscussie verschillende conflicten zijn, of twee uitingsvormen van hetzelfde, dieperliggende conflict.23 Gaat het echte conflict niet over discriminatie in het algemeen? Om in theoretische zin een oplossing te kunnen onderscheiden, zal ik in dit proefschrift uitgaan van afgebakende conflicten. Dus, als een IRMC over Zwarte Piet gaat, dan gaat het niet over discriminatie in het algemeen. Als een IRMC over discriminatie gaat, dan gaat het niet over milieuvriendelijk gedrag. Dat specifieke conflicten met elkaar verband houden, kan ook als volgt worden begrepen: zoals scenario b een tussenstap is op weg naar de oplossing van het oorspronkelijke conflict is, zo is scenario c een tussenstap naar harmonieus samenleven op alle fronten.24 Kortom, uitgaande van een conceptuele afbakening van een IRMC, wordt in scenario c de situatie beschreven dat een conflict daadwerkelijk opgelost is. In scenario c is het oorspronkelijke conflict niet meer aanwezig, net zoals een suikerklontje niet langer zichtbaar is op de bodem van een theekopje. In scenario c is sprake van een nieuw conflict. Om een oplossing volgens scenario c te onderscheiden van scenario’s waarin er even sprake lijkt van een oplossing, maar waarin later blijkt dat het oorspronkelijke conflict toch weer kan oplaaien (zoals in b), zal ik een oplossing volgens scenario c een ‘stabiele’ oplossing noemen. Achteraf bezien blijkt er in scenario a en b helemaal geen sprake van een oplossing. Een theorie die een stabiele oplossing onderscheidt doet dit niet in retrospectief, maar vooruitkijkend. Wat betekent dit voor een theorie? Een manier om een belangenconflict op 23 Partijen met een verschillende identiteit kunnen conflicten totaal verschillend interpreteren. Volgens sommige auteurs zijn identiteitsgerelateerde morele conflicten om die reden ‘onbeëindigbaar’ (Pearce and Littlejohn 1997, 71–73). Dit komt ook aan de orde in paragraaf 3.2.3. 24 Er kunnen altijd weer nieuwe conflicten de kop opsteken. In harmonie samenleven is niet zozeer de eeuwige afwezigheid van conflict, maar het vermogen conflicten doeltreffend en vreedzaam op te lossen (ofwel zo vroeg mogelijk van de linkerkant van figuur 1 naar de rechterkant doorsteken). Als voor een van beide partijen een conflict duidelijk afgebakend is, maar voor een ander breder, dan wordt het niveau om het conflict te onderscheiden en te zoeken naar een oplossing door de laatste bepaald. 1
RkJQdWJsaXNoZXIy MjY0ODMw