21 Hardnekkige conflicten oplossen persoon om niet verslaafd te zijn. Dát zelf-begrip is dan authentiek, alleen is zijn of haar gedrag geen uitdrukking van wat essentieel voor hem of haar is. Het verslaafde gedrag zou dan ‘inauthentiek’ genoemd kunnen worden en de overtuiging dat men niet verslaafd is simpelweg onwaar.14 Eenzelfde onderscheid kan worden gemaakt ten opzichte van sociale normen. Stel dat in een gemeenschap de sociale norm geldt dat het gebruiken van verslavende middelen niet geoorloofd is. Een dergelijke norm kan wel van invloed zijn op het zelf-begrip. Een sociale leefwereld bepaalt bijvoorbeeld de begrippen waarmee iemand over zichzelf kan denken. Waar het nu echter om gaat, is dat het niet is uitgesloten dat iemand zichzelf in subjectieve zin anders begrijpt dan een sociale norm voorschrijft, bijvoorbeeld als iemand die graag verslavende middelen zou gebruiken (nog altijd los van de vraag of dat hij of zij dat in objectieve zin doet). Bij sociale normen is ‘rechtvaardigheid’ het criterium. In dit voorbeeld is de vraag dan of het rechtvaardig is iemand die graag verslavende middelen gebruikt sociaal te normeren dit niet te doen (in paragraaf 1.2.2 verdiep ik het begrip ‘rechtvaardigheid’). Kortom, biografische identiteit gaat niet over iemands objectieve kenmerken, noch over de heersende sociale normen, maar over hoe iemand zichzelf begrijpt. Als iemand in objectieve zin wel verslaafd is, kan iemand zichzelf nog steeds begrijpen als iemand voor wie het essentieel is om niet-verslaafd te zijn. Zoals waarheid de maatstaf is voor objectieve claims (en rechtvaardigheid voor sociale), zo is authenticiteit de maatstaf voor subjectieve claims ten aanzien van iemands identiteit. Hoe ‘authenticiteit’ precies begrepen kan worden en wanneer iemands zelf-begrip wel of niet authentiek is, zal ik in hoofdstuk 6 nader onderzoeken. Voor nu is het belangrijkste om te markeren dat ‘authenticiteit’ niet in objectieve zin als een ander woord voor waarheid moet worden begrepen, maar een criterium is in subjectieve zin. De formulering ‘wat iemand als essentieel ervaart voor wie hij of zij is’, is wellicht de meest algemene duiding die ik gebruik voor iemands ‘identiteit’.15 Het is een hele mond vol, dus soms zal ik het houden bij ‘wat essentieel voor iemand is’, of simpelweg ‘wie hij is’. ‘Zelf-begrip’ (‘selfunderstanding’) kan in dit proefschrift als synoniem van ‘identiteit’ worden beschouwd. Dit geldt ook voor begrippen die sommige andere auteurs gebruiken, zoals ‘idee van het goede (leven)’ (‘conception of the good’) en fundamentele waarden. Ik zal de samenhang van deze begrippen nader toelichten. Wat iemand ervaart als essentieel voor hem of haar heeft praktische betekenis. Dit betekent dat iemand tot uitdrukking wil brengen wat hij of zij als essentieel ervaart. Met andere woorden, iemands zelf-begrip bestaat uit commitments.16 Als iemand een commitment heeft, dan betekent dat dat iemand de wil heeft om de intentie die in het commitment wordt uitgedrukt ook waar te maken, ofwel de daarvoor benodigde acties tev genereren en te voorkomen 14 Mensen kunnen zich ook bewust anders voordoen dan zij zelf menen te zijn. Stel iemand meent dat vriendelijk zijn essentieel is voor hem of haar, maar gedraagt zich opvliegend omdat hij of zij op die manier zijn of haar zin krijgt. Als iemand dat wil doen, kan de vraag gesteld worden of vriendelijkheid dan wel echt essentieel is of dat er iets anders nog belangrijker is? 15 Vanaf nu zal ik de toevoeging ‘in subjectieve zin’ weglaten. 16 Het gaat bijvoorbeeld om emotionele, gedragsmatige en cognitieve commitments (Anderson 2003, 97). 1
RkJQdWJsaXNoZXIy MjY0ODMw