17 Hardnekkige conflicten oplossen In dit proefschrift richt ik mij op hardnekkige conflicten die alleen goed begrepen lijken te kunnen worden als ‘identiteitsgerelateerd’,6 dat wil zeggen dat wat er op het spel staat direct raakt aan wat mensen als essentieel beschouwen voor wie zij zijn. Het onderwerp van conflict is verbonden met de identiteit van de conflictpartijen. De aanduidingen ‘op identiteit gebaseerd’ of ‘door identiteit gedreven’ suggereren dat een identiteitsverschil de bron is van het conflict. Die bewijslast wil ik vermijden. De term ‘identiteitsconflict’ suggereert dat het een conflict over identiteit betreft. Ik vind dat verwarrend omdat een conflict meestal gaat over een praktisch issue, en niet altijd expliciet over identiteit. Wel staat het issue voor betrokken partijen in relatie tot hun identiteit, dus is het conflict identiteitsgerelateerd. De afgelopen decennia zijn vele initiatieven genomen om identiteitsgerelateerde conflicten op ‘alternatieve’ wijze op te lossen door aandacht te besteden aan fundamentele behoeften en de identiteit van groepen. Er zijn diverse praktische theorieën7 geformuleerd en verschillende werkvormen zoals workshops, dialogen, conferenties et cetera zijn uitgeprobeerd (zie paragraaf 7.1.2 voor uitwerking van enkele voorbeelden). Deze alternatieve conflictoplossing is gericht op een ‘transformatie’ van hoe betrokkenen zichzelf, elkaar en hun relatie zien. Transformatie kan hierbij begrepen worden als “the process of becoming critically aware of how and why our assumptions have come to constrain the way we perceive, understand and feel about our world; changing these structures of habitual expectations to make possible a more inclusive, discriminating, and integrative perspective; and finally making choices or otherwise acting upon these new understandings” ((Stewart and Shamsi 2015, 159) onder verwijzing naar (Mezirow 1991)). Bij zulke alternatieve conflictoplossing worden partijen zich bewust van hun vooronderstellingen, bijvoorbeeld over wat essentieel voor hen is, en van hoe deze vooronderstellingen beperkend zijn voor hoe zij de wereld waarnemen, begrijpen en ervaren. Transformatie vindt plaats als deze vooronderstellingen zodanig worden aangepast dat een nieuw, integraler en inclusiever perspectief mogelijk wordt en de partijen in kwestie naar dat nieuwe inzicht gaan handelen. Zulke initiatieven tot alternatieve conflictoplossing zijn vaak incidentele acties in de context van grootschalige, gewelddadige conflicten, maar er zijn ook initiatieven die betrekking hebben op meer praktische, alledaagse conflicten, bijvoorbeeld in mediation8. Ondanks inspirerende 6 Het is mogelijk dat een belangenconflict ook hardnekkig is in de zin van ‘langdurig’. De aanduidingen ‘pro-tracted conflicts’ en ‘deep rooted conflicts’ hebben in de literatuur over conflictoplossing betrekking tot conflicten waarvan de hardnekkigheid niet goed in termen van belangen kan worden begrepen (zie ook paragraaf 1.1.3). Een hardnekkig conflict dat wel alleen in belangen begrepen kan worden, is voor de conflictpartijen kennelijk niet zo belangrijk (want anders hadden zij wel een compromis gesloten). Bij een belangenconflict maken partijen een afweging tussen kosten en baten. 7 Praktijkgerichte theorievorming is te vinden in (Azar 1990; 1983; Azar and Burton 1986; Burton 1987; 1993; Dukes 1993; Folger, Poole, and Stutman 1993; Bush and Folger 1994; Fisher 1997; Pearce and Littlejohn 1997; Rothman and Olson 2001; Ashmore, Jussim, and Wilder 2001; Miall 2004; Reiman 2004; Ramsbotham 2005; Brigg 2008; Ramsbotham, Miall, and Woodhouse 2011). 8 Voorbeelden van initiatieven zijn te vinden in (Pearce and Littlejohn 1997, 152–57; Fisher 1997; Ramsbotham, Miall, and Woodhouse 2011, 180–84; LeBaron and Castarphen 1997; Rothman 1997, 87–108; Bush and Folger 1994; Cleven and Saul 2021; Zaffron and Logan 2009; Stewart and Shamsi 2015; Leary 2004; Ercan 2017b). 1
RkJQdWJsaXNoZXIy MjY0ODMw