15 Hardnekkige conflicten oplossen Figuur 1. Conflict escalatie en de-escalatie Er is een wijdverbreid streven om escalatie en geweld te voorkomen, en zo snel mogelijk door te steken naar de oplossingskant rechts in bovenstaande figuur. Het oplossen van hardnekkige conflicten mag dan urgent zijn; het lukt maar moeizaam. Deze conflicten zijn immers ‘hardnekkig’. De urgentie om een oplossing te vinden wordt verder versterkt doordat er in onze geglobaliseerde en digitaal verbonden wereld voortdurend (nieuwe) conflicten of aanleidingen voor escalatie ontstaan. Bovendien wordt de mensheid geconfronteerd met uitdagingen als klimaatverandering, migratie en pandemie-bestrijding die mondiale samenwerking vergen. Het vermogen om op vreedzame wijze met fundamentele verschillen om te gaan kan dan ook gezien worden als een van de belangrijkste uitdagingen van deze tijd.3 Een klassieke benadering van conflicten is om deze te zien als een onvermijdelijk gevolg van schaarse bestaansmiddelen. In die visie zijn mensen in een voortdurende strijd verwikkeld om te overleven en hoort een gevecht om bestaansmiddelen daarbij (Hobbes 1651, 184). Deze ‘menselijke conditie’ wordt dan gezien als onvermijdelijk. Conflicten kunnen in deze visie opgelost worden door een contractuele benadering. Dit houdt in dat mensen zich vanuit eigenbelang onderwerpen aan een sociale orde of onderling behaald onderhandelingsresultaat (zie ook paragraaf 1.3.1).4 In de praktijk blijken er echter hardnekkige conflicten te zijn die ook nadat de conflictpartijen een akkoord hebben gesloten weer oplaaien. Pioniers op het gebied van alternatieve 3 Dit wordt bijvoorbeeld geïllustreerd in de volgende citaten: “The great challenge of this century, both for politics and for social science, is that of understanding the other” (C. Taylor 2002b, 24) en “[P]erhaps there is some way to reconcile the moral glorification of the self with the need to accommodate oneself so as to participate effectively in society. This will be one of the great social questions of the 21st century.” (Baumeister 1997, 214; Ashmore and Jussim 1997, 214) 4 Deze benadering van conflicten wordt bijvoorbeeld beschreven in (Ramsbotham, Miall, and Woodhouse 2011, 95; Reiman 2004, 8; Miall 2004, 3; Rothman and Olson 2001, 292–93; Burton 1993, 12), waarbij wordt betoogd dat er geen sprake is van oplossing, maar van ‘management’ of ‘regeling’ (settlement) van het conflict. 1
RkJQdWJsaXNoZXIy MjY0ODMw