162 Hoofdstuk 5 In tal van situaties is voorstelbaar dat mensen zo tot een nieuwe zelf-articulatie komen waarin een conflict oplost. In de interactie tussen Regis en Charles in paragraaf 5.1.2 lijken beide mannen op vanzelfsprekende wijze tot een verfijnder zelf-articulatie te komen. Echter, dit onderzoek richt zich op hardnekkige identiteitsgerelateerde morele conflicten, waarin niet aangenomen kan worden dat partijen vanzelf tot een inzicht komen waardoor het conflict wordt opgelost. Het diepe gevoel dat Taylor beschrijft, komt voort uit een identiteitsvormend socialisatieproces, en dat is precies waarin partijen in een IRMC botsen. Of, Taylor doelt op iets nog diepers, zoals de voor mensen reële constituerende waarden. Als het lukt die te benaderen in zo’n radicale reflectie, dan is er sprake van een verfijnder zelf-begrip. Alleen, wat zijn die constituerende waarden dan precies? In paragraaf 4.2.3 heb ik betoogd dat de argumenten om van constituerende waarden uit te gaan niet sterk zijn. Tegenover Taylors claim over het bestaan van constituerende waarden staat Habermas voor wie het antwoord op de vraag wat iemands diepste waarden en commitments zijn buiten de filosofie ligt. Omwille van het belang IRMC’s stabiel en rechtvaardig op te lossen, zal ik een voorstel verdedigen over hoe partijen in een Transformatieve Dialoog voldoende reden kunnen hebben om tot een identificatie als een specifiek alternatief van zichzelf te komen. 5.3.3 Transformatie als co-mindshaping De Transformatieve Dialoog is een vorm van mindshaping. Dat kan als volgt begrepen worden. Bij mindshaping wordt iemands geest (target) door een cognitief mechanisme (bijvoorbeeld imitatie) in overeenstemming gebracht met een voorbeeld-model. In een Transformatieve Dialoog vormt een intern en extern consistent alternatief van zichzelf het voorbeeldmodel, waar (een deel van) iemands netwerk van commitments naar wordt gevormd. Het cognitief mechanisme in een Transformatieve Dialoog dat ervoor zorgt dat de geest van betrokkenen in overeenstemming wordt gebracht met het voorbeeld-model is primair ‘sociaal leren’: een dialoog die uitmondt in een fusie van horizonnen en een iteratief proces waarin intern en extern consistente alternatieven van zichzelf worden bepaald.209 Vervolgens vindt een vorm van normconformering plaats als iemand zich identificeert als een specifiek alternatief van zichzelf. Het gaat hierbij niet om een eenmalige actie, maar om het vormen van een gedragspatroon. Een Transformatieve Dialoog kan beschouwd worden als sociaal leren op het gebied van zelf-begrip. Het iteratieve proces dat leidt tot interne en externe consistentie kan de indruk wekken van een onderhandeling, maar het is een dialoog waarin gezamenlijk een fundamentele reflectie plaatsvindt (in de geest van het citaat van Taylor in de vorige paragraaf) over hoe alle betrokkenen zichzelf begrijpen (en articuleren). Bij een onderhandeling zou het gaan om 209 Dit iteratieve proces is een voorbeeld van ‘participatory sense-making’ (De Jaegher and Paolo 2007, 497). De situatie kan vergeleken worden met het spel ‘hints’. In hints moeten teamgenoten een woord of uitdrukking raden dat door een van de spelers zonder praten wordt uitgebeeld. Als de speler iets uitbeeldt wat totaal niet herkend wordt, zal hij zijn uitbeelding wijzigen. Als zijn teamgenoten iets nuttigs herkennen in de uitbeelding, dan zal hij dat bijvoorbeeld door met een vinger te wijzen markeren (ook als de uitbeelder iets heel anders in gedachten had met betreffende uitbeelding). Zo vormen de spelers stap voor stap gezamenlijk betekenis die er uiteindelijk toe leidt dat de uitgebeelde uitdrukking geraden kan worden (De Jaegher and Paolo 2007, 500.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjY0ODMw