14 Hoofdstuk 1 1.1.1 Hardnekkige conflicten Mensen kunnen van mening verschillen over wat goed is om te doen. Vaak zitten ze elkaar daar niet mee in de weg, maar er zijn ook situaties waarin wat de een wil of juist acht conflicteert met wat een ander wil of juist acht. Soms kunnen zulke conflictsituaties opgelost worden door een verheldering van feiten, een uitwisseling van argumenten, een bijstelling van wederzijdse interpretaties en/of een compromis. Bij ‘hardnekkige’ conflicten lukt dat niet, bijvoorbeeld omdat de conflicterende partijen principiële en botsende overtuigingen hebben waar zij niet van af kunnen of willen wijken.1 Ook al concentreert het leven van veel mensen zich grotendeels in een ‘bubble’ met gelijkgestemden, in de hedendaagse wereld met digitale communicatie, globale handel, migratie, emancipatie en individuele ontplooiing is de confrontatie met mensen met andere culturele, ideologische, levensbeschouwelijke of politieke overtuigingen niet te vermijden. Zulke confrontaties leiden tot (heftige) discussies over inhoudelijke onderwerpen, zoals Zwarte Piet, medisch-ethische discussies over abortus, euthanasie of ‘voltooid leven’, stamcel-onderzoek, de (grenzen van de) vrijheid van meningsuiting, verschillende interpretaties van mensenrechten, afzien van een leefstijl omwille van milieu-effecten (‘je mag niet meer vliegen’), dierenrechten, bio-industrie, jacht, de weigering om belastingen af te dragen voor wapenaankoop of subsidies voor vervuilende activiteiten et cetera. Soms leiden confrontaties tot hardnekkige gewapende conflicten zoals tussen Israël en Palestina, in Kashmir, de burgeroorlogen in voormalig Joegoslavië en Rwanda, apartheid in Zuid-Afrika, of fundamentalistische terreuraanslagen. Het oplossen van zulke conflicten is urgent omdat het vaak over onderwerpen gaat die voor mensen belangrijk, of zelfs essentieel zijn. Met andere woorden, de mogelijkheid om volledig en vrijuit te zijn wie ze (menen te) zijn is afhankelijk van de succesvolle oplossing van het conflict. Bovendien gaan sommige conflicten gepaard met geweld en kunnen nog relatief vreedzame conflicten escaleren,2 zoals de dynamiek van sociale conflicten in figuur 1 laat zien (Ramsbotham, Miall, and Woodhouse 2011, 13): 1 (Pearce and Littlejohn 1997, 68–73) zetten kenmerken van hardnekkige conflicten als volgt op een rij: • Ze zijn hardnekkig omdat wat op het spel staat zo fundamenteel is (‘self-sustaining’); • Ze zijn onbeëindigbaar (‘interminable’) omdat de concepten ontbreken om het issue in voor beide partijen adequate termen te beschrijven; • Partijen gedragen zich moreel ondermaats richting de andere partijen, zelfs volgens hun eigen morele standaarden (binnen de eigen groep) (‘morally attenuated’); • Partijen uiten zich richting de andere partijen retorisch veel zwakker dan waar ze binnen de eigen groep toe in staat blijken te zijn (‘rhetorically attenuated’). Ramsbotham wijst verder op de complexe systemen waarin deze conflicten zijn ingebed (systemic complexity), de asymmetrische machtsverhoudingen waarvan vaak sprake is (conflict asymmetry) en de relatie met culturele verscheidenheid (cultural diversity) (Ramsbotham, Miall, and Woodhouse 2011, 57–61). 2 (Ramsbotham, Miall, and Woodhouse 2011, 100–102) onderscheidt condities die bijdragen aan escalatie van hardnekkige conflicten.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjY0ODMw