157 Transformatie van zelf-begrip Hiermee is de theoretische belemmering uit paragraaf 5.1.3 voor de mogelijkheid om meerdere alternatieven van zichzelf te onderscheiden opgelost. In de praktijk kan het verzet van mensen tegen het onderscheiden van alternatieven van zichzelf alsnog groot zijn, bijvoorbeeld omdat hun zelf-begrip wel gefixeerd is geraakt. Mensen zijn dan niet in staat om alternatieven van zichzelf te overwegen. Identiteitsgerelateerde coördinatieproblemen kunnen dan niet door wederzijdse mindshaping wordt opgelost, en er zal een (hardnekkig) IRMC ontstaan. In hoofdstuk 7 zal ik aangeven dat mijn betoog om IRMC’s op te lossen door de Transformatieve Dialoog impliceert dat het noodzakelijk is om instituties te creëren waarin het transformatieve vermogen zoals opgroeiende kinderen dat hebben, onderhouden en geactiveerd blijft ook naarmate het zelf-model stabiliseert.206 Aangezien transformatieve ervaringen ook voor volwassenen niet geheel vreemd zijn en het vormen van elkaars gedrag ook voor volwassenen dagelijkse praktijk is, ga ik ervan uit dat fixatie niet onvermijdelijk is, en het een praktische uitdaging is om volwassenen te trainen in de Transformatieve Dialoog zodat ze bij het oplossen van IRMC’s weer meer als kinderen kunnen zijn. 5.3 Criterium bij transformatie? De tweede uitdaging van paragraaf 5.1.3 betreft de vraag of partijen in een Transformatieve Dialoog voldoende reden hebben om zich te identificeren als het ene dan wel andere alternatief van zichzelf. Ofwel, hoe bepaalt iemand wat authentiek voor hem of haar is? In paragraaf 5.3.1 laat ik zien dat het wederzijds begrip dat partijen opdoen in een fusie van horizonnen onvermijdelijk leidt tot een aanpassing in het zelf-begrip van de betrokken partijen, maar niet per se zodanig dat het conflict is opgelost. In paragraaf 5.3.2 laat ik zien dat het niet mogelijk is op grond van een individuele, rationele reflectie redenen te hebben voor het ene dan wel andere consistente alternatief van zichzelf. In paragraaf 5.3.3 betoog ik dat interne en externe consistentie van netwerken van commitment het criterium voor authenticiteit zou kunnen zijn. De Transformatieve Dialoog is dan een vorm van co-mindshaping waarin partijen vanuit ieders eigen perspectief voldoende reden hebben zich te identificeren als een onderling consistent alternatief van zichzelf. In hoofdstuk 6 zal ik ingaan op de vraag hoe autonomie hierbij geborgd is en zal ik dit begrip van authenticiteit onderbouwen. 5.3.1 Het transformatieve karakter van begripsverwerving In een fusie van horizonnen leren partijen een ander perspectief met bijbehorende begrippen kennen. Ik zal het inzicht in dit proces verdiepen met behulp van ontwikkelingspsychologische inzichten. Een concept dat wordt gebruikt om begrips- en taalontwikkeling te beschrijven is ‘joint attention frame’ of ‘referential triangle’ (‘verwijzingsdriehoek’) (Tomasello 2003, 62). autonomie kan plaatsvinden (paragraaf 6.1). In paragraaf 7.2.3 zal ik ingaan op hoe in de praktijk manipulatie in een Transformatieve Dialoog kan worden voorkomen. 206 In lijn met de (fysiek) transformerende werking van instituties (Maiese and Hanna 2019, 9–10): “In short, we can significantly change our own and other people’s essentially embodied minds, and in turn, their lives, whether for worse or better, by means of changing the social institutions we and they inhabit.” 5
RkJQdWJsaXNoZXIy MjY0ODMw