133 Transformatie van zelf-begrip verschijnt als een ongeoorloofde bemoeienis voor iemand die de achtergrondkennis mist dat vleesconsumptie een relatie heeft met klimaatverandering. Door de ‘horizonovertuigingen’ van een ander te leren kennen, realiseren de gesprekspartners zich dat een andere context leidt tot een andere interpretatie van conflicterende claims dan ieder (vanuit de eigen context) in eerste instantie aannam, zoals het vleesconsumptie-voorbeeld illustreert. De kennis van ieders verschillende context leidt ertoe dat partijen ontdekken wat zij met elkaar delen. In navolging van Taylor heb ik dit in hoofdstuk 4 aangeduid als de ‘gedeelde menselijke constante’. In het voorbeeld van vleesconsumptie zouden zowel de liberale vleeseter als de morele milieuactivist de volgende constante met elkaar kunnen delen: ‘het op verantwoorde wijze vervullen van de eigen voedselbehoefte’. Bij sommige conflicten kan de gedeelde menselijke constante geïdentificeerd worden in de vorm van een gedeelde waarde. Het concept gedeelde menselijke constante is echter niet per se een waarde. Het betreft een of meer aspecten van menszijn waar beide partijen een betekenisvolle invulling aan geven. Ik zal in paragraaf 5.1.3 betogen dat het altijd mogelijk is zo’n gedeelde menselijke constante te vinden. Als iemand de horizonovertuigingen van een ander doorgrondt, dan kan iemand begrijpen wat een claim voor die ander betekent. De betekenis die de ander hecht aan een bepaalde claim wordt dan evengoed een mogelijke invulling van de gedeelde menselijke constante. Naast de eigen oorspronkelijke invulling (op basis van iemands eigen oorspronkelijke horizon) kan de invulling van de ander (op basis van diens horizon) als alternatieve invulling worden gezien. Als beide invullingen van de menselijke constante als alternatieven van elkaar begrepen worden, dan vindt een ‘fusie van horizonnen’ plaats. Er is dan een nieuwe (derde) horizon gevormd waarbinnen beide partijen zichzelf en de ander begrijpen. De vleeseter begrijpt zichzelf dan bijvoorbeeld niet langer simpelweg als iemand die (graag) vlees eet, maar bijvoorbeeld als ‘iemand die graag vlees eet, en dat belangrijker vindt dan de impact op het milieu’. Het verwerven van begrip van een ander leidt al tot een verfijnder zelf-begrip (zie paragraaf 5.3.1), maar niet per se zodanig dat het conflict verdwenen is. Kortom, bij een fusie van horizonnen komen twee partijen met het commitment om een conflict op te lossen het besef dat hun oorspronkelijke identiteit een van de mogelijke identiteiten is om een gedeelde menselijke constante te vervullen en dat er ook alternatieven van hoe ze zichzelf begrijpen voorstelbaar zijn.170 Stap 3: Alternatieven van zichzelf onderscheiden Bij een fusie van horizonnen kunnen beide partijen dus tenminste twee mogelijke alternatieven van zichzelf onderscheiden. Dit kan als volgt nader worden geconceptualiseerd. De alternatieve identiteiten zijn ‘counterfactual’, dat wil zeggen dat ze onderscheiden worden als een mogelijke invulling van de menselijke constante, maar op dit moment (nog) niet hoe iemand zichzelf 170 Iemand zou ook zonder dialoog tot dit inzicht kunnen komen, bijvoorbeeld door meditatie, filosofisch denkwerk, wandelen in het bos et cetera. Gezien de hardnekkigheid van IRMC’s ga ik er van uit dat identiteiten in dat geval voor de persoon of partij zelf niet meer ter discussie staan. 5
RkJQdWJsaXNoZXIy MjY0ODMw