"Jouw buurt, jouw data"

Achtergrond van het onderzoek Talloze steden in Nederland hebben zich bij de ‘smart city’- beweging aangesloten. Het gaat daarbij niet alleen om de vier grote steden in de Randstad. De gemeente Helmond gaat bijvoorbeeld, naar eigen zeggen als eerste stad in Nederland, een compleet slimme wijk bouwen waar gemeente, bedrijven en kennisinstellingen experimenteren met nieuwe digitale en datatechnologieën om de wijk energieneutraal en veilig te maken. 6 Ook de gemeente Renkum in Gelderland heeft zich met de aanschaf van 9.000 stuks slimme straatverlichting toegang verschaft tot de ‘smart future’. 7 In Europa is bovendien onlangs een netwerk van ‘smart villages’ opgericht, waarin de mogelijkheden van digitale en datatechnologieën voor het platteland worden verkend. 8 Het optimisme in de slimme steden- en dorpenbeweging is groot. Of het nu om de aanpak van vastgelopen verkeersroutes, milieuvervuiling of drukte gaat, of om de beheersing van fraude, criminaliteit en overlast: voor alle uitdagingen in stad en dorp lijkt een slimme digitale of datagestuurde aanpak te vinden. Uit een overzicht dat adviesbureau Berenschot in 2018 voor de Vereniging van Nederlandse Gemeenten maakte, blijkt echter dat ‘smart’ nog nauwelijks systematisch in de gemeentelijke organisaties is ingebed, en dat er behoorlijke risico’s zijn op het gebied van – onder meer – privacy, informatieveiligheid en keuzevrijheid. 9 Naast het technologisch optimisme is er ook een permanent gesprekgaande tussen gemeenten, hun economische en maatschappelijke partners over de publieke waarden en ethische kaders van de slimme stad. Dat doorlopende gesprek heeft geleid tot een scala aan principes en spelregels voor de verantwoordelijke ontwikkeling van slimme steden en dorpen, waarin publieke waarden in plaats van technologische of economische waarden centraal staan. Waar is de burger in al die smart city- ontwikkelingen? 7