"Jouw buurt, jouw data"

Wat weten burgers over de zogenaamde ‘smart city’ en de digitale en datatechnologieën die er deel van uitmaken; welke privacyzorgen hebben ze; hoe gaan zij met hun persoonlijke gegevens om; en welke lessen moeten de makers en bestuurders van slimme steden daaruit trekken? Daar hebben wij vanuit het Leiden-Delft-Erasmus Centre for BOLD (Big, Open & Linked Data) Cities in samenwerking met de Kenniswerkplaats Urban Big Data in Rotterdam het afgelopen jaar uitgebreid onderzoek naar gedaan. 1 We hebben een enquête ontworpen in de vorm van een online game. In deze game maken mensen een virtuele wandeling door een slimme stad. Op een aantal plekkenmoeten ze een vraag beantwoorden of een opdracht uitvoeren. Een beveiliger van een evenement vraagt bijvoorbeeld of hij om veiligheidsredenen je identiteitsbewijs mag scannen; op een andere plek krijg je korting als je je e-mailadres achterlaat. We vragen zo op verschillende manieren of mensen in deze virtuele slimme stad wel of niet hun persoonlijke gegevens willen delen: voor veiligheidsdoeleinden, voor financieel gewin, uit gemaks- overwegingen of om sociale redenen. Op twee plekken in onze slimme stad hebben we een zoekplaatje gemaakt en de spelers uitgedaagd zoveel mogelijk plekken en technieken aan te wijzen waar data worden verzameld, de zogenaamde ‘datapunten’. Zo kregen we een idee over kennis (wat weten mensen?) en gedrag (wat delen mensen?) . We maakten het spel met behulp van het Rotterdamse ontwerpbureau WARP 2 en we lanceerden het in samenwerking met het nationale Weekend van de Wetenschap 3 in oktober 2018. Duizenden mensen, onder wie minister Van Engelshoven van OCW 4 , speelden de game tijdens het Weekend; alleen, met hun kinderen, met vriend of vriendin. Daarnaast vroegen we het onderzoeksbureau Motivaction 5 om voor ons een representatieve steekproef uit te voeren. Met zo’n steekproef verzekeren we ons ervan dat er een goede afspiegeling van de Nederlandse bevolking in het onderzoekwordtmeegenomen. Van Motivaction kregen we daarnaast extra gegevens over levenshouding en digitale leefstijl van de respondenten. We rapporteren in deze publicatie over de gegevens uit de steekproef en onze gesprekken tijdens het Weekend, andere (wetenschaps-) evenementen en focusgroepen waarin we de game gespeeld hebben. We bespreken niet alleen wat mensen weten en delen in de slimme stad, maar ook van welke factoren dit afhankelijk is. 6