"Jouw buurt, jouw data"

Geonovum publiceerde in 2017 al spelregels voor het gebruik van sensoren; 10 steeds meer steden omarmen de zes zogenaamde TADA-principes voor verant- woord datagebruik; 11 en de Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten (VSNU) hanteert de afkorting SHARED om aan te geven dat de slimme steden en dorpen van ons allemaal moeten zijn, en niet alleen van de lokale overheid of de grote commerciële platforms 12 . De Vereniging van Nederlandse Gemeenten is momenteel bezig om het hele scala samen te brengen in vijf principes voor de digitale samenleving. 13 Waar is de burger in al die ontwikkelingen? Aan de ene kant doen bewoners volop mee aan de vele nieuwe vormen van participatie die in de slimme stad uitgeprobeerd worden: we komen elkaar tegen in ‘living labs’, ‘hackathons’, ‘govjams’ of ‘data bootcamps’. Vaak gaat het dan om hoogopgeleide burgers met goede digitale vaardigheden en een sterk geloof in de kracht van techniek en innovatie. Soms komen we ook andere burgers tegen: ruim een jaar geleden zag de gemeente Utrechtse Heuvelrug haar plannen voor slimme verlichting stranden door inmenging van een actiegroep van burgers. De groep maakte zich zorgen over de straling die de op de lantaarns geplande 5G-verbindingen zou opleveren en was ook bang dat privacy geschonden zou worden. door de aan de lantaarnpalen gehangen wifitrackers en camera’s. 14 Mondige, actieve burgers die zich voor of tegen de slimme ontwikkelingen in hun stad uitspreken: het zijn er nog niet veel. Het merendeel van de mensen heeft, zoals we zullen zien, weinig idee wat een smart city is en welke technologieën erbij horen. Mondjesmaat dringen data en technologie door tot de agenda van gemeenteraden, maar van een echt democratisch gewortelde slimme stads- of dorpsontwikkeling is nog lang geen sprake. Toch lopen, fietsen, rijden we dagelijks door onze stedelijke of dorpse omgeving en geven we bewust of onbewust onze gegevens af. Als onderzoeksgroep en kennisnetwerk vinden we het daarom belangrijk om de kennis en het debat hierover, zowel wetenschappelijk als maatschappelijk, verder te ontwikkelen. 8